Fundargerð aðalfundrar 2014 Ársskýrsla Samtaka Heilsuleikskóla 2013 – 2014
Á aðalfundi Samtaka heilsuleikskóla í Kópavogi 24. mars sl. gerði Kristín Eiríksdóttir, formaður, grein fyrir starfi samtakanna og las ársskýrsluna fyrir starfsárið 2013 – 2014 sem má nálgast hér fyrir ofan ásamt fundargerð aðalfundar 2014.
Í heilsuleikskólunum Brimveri á Eyrarbakka og Æskukoti á Stokkseyri fer fram markviss íþrótta- og jógakennsla í umsjá Tinnu Bjargar Kristinsdóttur íþróttakennara. Börnin stunda hreyfinguna í aldursskiptum hópum og fer kennslan fram tvisvar í viku á báðum stöðum og annan hvern föstudag.
Þetta fyrirkomulag hófst haustið 2013 og hefur gengið afskaplega vel. Börnin eru áhugasöm og dugleg í tímum sem skilar sér í stöðugum framförum og jákvæðu andrúmslofti. Jógastundirnar hafa slegið í gegn hjá bæði börnum, foreldrum og starfsfólki þar sem lagt er upp með að hafa þá eins áhugaverða og fjölbreytta og kostur er. Börnin hafa tekið auknum framförum þegar kemur að jafnvægi, liðleika og styrk, og má með sanni segja að þau séu orðin algjörir jógasnillingar. Einnig hefur andleg líðan og hugarfar breyst til hins betra og læra börnin að lifa í ró, sátt og samlyndi.
Leikskólarnir hafa verið duglegir í að virkja foreldra barnanna til þátttöku í jóga með ýmsum hætti. Til að mynda buðu þeir upp á fjölskyldustund í jóga í desember og mættu þá foreldrar og systkini með börnunum í jógatíma í leikskólunum. Hugmyndin var að leyfa fjölskyldunni að kynnast jógastarfinu og um leið að fá að sjá börnin í leik og starfi. Þetta lukkaðist mjög vel og voru börn, foreldrar og kennarar í skýjunum með hvernig til tókst. Síðan þá eru mörg dæmi um að foreldrar barnanna nýti sér hinar ýmsu jógastöður og slökunaraðferðir til að skapa notalegar og skemmtilegar fjölskyldustundir, annað hvort í lok dags eða um helgar.
Í mars fóru leikskólarnir af stað með samvinnuverkefni í jóga á milli heimila barnanna og leikskólanna. Verkefnið gengur út á það að annan hvern föstudag taka börnin með sér heim bók sem kallast „Jógabókin mín“. Í henni eru fjölbreyttar jógastöður sem þá aðallega líkjast dýrum eða öðrum náttúrufyrirbærum, og eiga börnin að framkvæma þær heima með foreldrum sínum. Að því loknu eiga þau að teikna jógastöðurnar – líkt og þau túlka þær – í bókina. Til dæmis ef jógastaðan sem um ræðir er „froskur“ þá teiknar barnið frosk við hliðna á myndinni af jógastöðunni. Einnig er í boði að klippa út myndir, t.d. ef barnið finnur mynd af froski í dagblaði, tímariti eða í tölvunni, og líma þær svo í bókina. Öll börn á aldrinum 1 árs til 6 ára taka þátt í þessu verkefni. Börnin vinna eina opnu í senn yfir helgi og skila síðan bókinni aftur þegar komið er til baka í leikskólann á mánudegi. Fyrir hverja opnu sem unnin er fá börnin stjörnu. Þetta hefur gengið vonum framar og hafa bæði börn og foreldrar sýnt verkefninu mikinn áhuga.
Leikskólarnir leggja mikinn metnað í heilsustarfsemi sína og vilja þeir meðal annars hlúa að henni með því að auka þekkingu starfsmanna sinna. Í september nk. mun Tinna Björg Kristinsdóttir íþróttakennari fara á jógakennaranámskeið í Denver, Colorado, en með því vonast leikskólarnir eftir því að auka fjölbreytnina í starfi sínu enn frekar.
Aðalfundur Samtaka heilsuleikskólanna var haldinn í Kópavogi mánudaginn 24. mars sl. Hér eru nokkrir punktar frá fundinum en formleg fundargerð hans verður fljótlega sett inn á síðuna.
Lögunum var breytt á tvennan hátt. Í fyrsta lagi var samþykkt breyting á tímasetningu aðalfundar og hann skal nú fara fram í júní. Þá var gr. 4 breytt þannig að yfirheiti hennar er nú Aðild, réttindi og skyldur, greinin er orðin tvískipt ( a og b ) – í b.hlutanum er tekið á heilsubók barnsins og sett í lögin að hún sé eign Samtaka Heilsuleikskóla og einungis þeir skólar, sem eiga aðild að samtökunum, sé heimilt að nota hana. Töluverð umræða hefur verið um hvernig megi skilgreina þessa notkun og hvernig eigi að fara með þá skóla, sem hætta sem heilsuleikskólar en hafa notað bókina og einnig leikskóla á heilsubraut, sem ákveða að klára ekki ferlið. Góð sameiginleg sýn á þennan þátt
Búið er að ákveða sameiginlegan vinnufund 2. júní á Eyrarbakka kl : 10.00-16.00 þar sem vinna á sérstaka gátlista um grunnþætti heilsustefnunnar, hreyfingu / næringu / listsköpun. Gert er ráð fyrir 40 – 60 manna vinnufundi. Skráning á vinnufundinn verður hjá formanni, Kristínu Eiríksdóttur á netfangið arbaer@arborg.is
Þá er kallað eftir athugasemdum um heilsubókina, ef einhverjar eru, því alltaf þarf að vera á tánum með hana, en sett var þau tímamörk við síðustu endurskoðun að árið 2014 yrði farið yfir bókina aftur – nauðsynlegt að halda faglegri umræðu vel á lofti og standa vörð um grunngildi bókarinnar. Mikilvægt að kennarar sem eru að skrá í bókina hafi tækifæri til að koma með fyrirspurnir eða athugasemdir ef einhverjar eru.
Nokkrir heilsuleikskólar eru þátttakendur sem tilraunaskólar í því verkefni og taka þátt í vinnu að gátlistum, sem gerðir verða fyrir átta grunnþætti í verkefninu. Verkefnið felur í sér gerð handbókar sem síðar verður aðgengileg og leikskólar geta sótt um styrk til að innleiða verkefnið inn í skólastarfið.Sumir eru hugsi yfir þessu m.a. hvernig við ætlum að halda sjó í leikskólasamfélaginu þegar heilsueflandi leikskólar verða til – hver er munurinn á þeim og heilsuleikskólunum, það er heilsubókin en verður kannski lítið meira. Hvernig eflum við umræðuna og upplýsingarnar um heilsuleikskólana í samfélaginu ? Þá situr það enn í þeim sem komu að stofnun Samtaka heilsuleikskóla og leituðu ítrekað með Unni Stefánsdóttur, formanni, að samvinnufleti við Lýðheilsustöð og Landlæknisembættið á fyrstu árum samtakanna, án árangurs. Ólíkar skoðanir voru á fundinum í þessu máli – sumum finnst þetta tækifæri til að efla heilsuvitund í leikskólum en aðrir eru meira hugsi yfir þessum nýja vinkli.
Mánudaginn 24. mars 2014 verður aðalfundur Samtaka heilsuleikskóla. Fundurinn er haldinn í fundarsal í Fífunni Kópavogi og hefst kl: 10.00 og lýkur kl: 15.00. Fyrir fundinum liggja hefðbundin aðalfundarstörf og kynning á heilsuleikskólanum Laufási á Þingeyri. Eftir hádegi verður vinnufundur um ákveðin áhersluatriði heilsustefnunnar.
Í Fréttatímanum um helgina birtist viðtal við Ólöfu Kristínu Sívertsen, fagstjóra hjá Skólum ehf. Hér má lesa viðtalið við Ólöfu:
„Heilsuleikskólar Skóla ehf. starfa undir einkunnarorðunum „heilbrigð sál í hraustum líkama“. Þeir hafa nú mótað sérstaka Næringarstefnu sem fylgt er eftir í öllum þeirra skólum. Nýir matseðlar þeirra byggja á vinsælustu réttum barnanna, lögð er áhersla á fjölbreytt íslenskt fæði og að halda magni sykurs, salts og harðrar fitu í lágmarki.
Heilsuleikskólar Skóla ehf. eru nú fimm talsins og er fyrirtækið einn af stofnaðilum Samtaka sjálfstæðra skóla (SSSK) og aðilar að Samtökum heilsuleiksóla. Ólöf Kristín Sívertsen er lýðheilsufræðingur og fagstjóri heilsuleikskólanna hjá Skólum. „Það var Unnur Stefánsdóttir, leikskólastjóri í Heilsuleikskólanum Urðarhóli í Kópavogi, sem hafði frumkvæði að mótun Heilsustefnu fyrir leikskóla. Markmið stefnunnar er að auka gleði og vellíðan barnanna með áherslu á næringu, hreyfingu og sköpun í leik. Hugmyndafræðin er sú að ef barn fær holla næringu og mikla hreyfingu, þá sprettur fram þörf til að skapa. Við hjá Heilsuleikskólum Skóla störfum eftir þessari stefnu auk 20 annara leikskóla,“ segir Ólöf.
Rannsóknir sýna að mataræði og næringarástand barna hefur áhrif á heilsu þeirra, þroska, vöxt og alhliða líðan. Skólar kappkosta því að auka velferð barna með góðri næringu og nú hefur fyrirtækið sett sér sérstaka Næringarstefnu. „Við höfum alltaf fylgt Heilsustefnunni og því lagt áherslu á hollt mataræði en okkur fannst kominn tími til að ramma almennilega inn það sem við erum að gera og gera sameiginlega matseðla fyrir alla skólana. Svo við settumst niður, ég sem lýðheilsufræðingur, næringarfræðingurinn og matráðar allra okkar leikskóla, til að setja saman heildstæða næringarstefnu sem byggir á opinberum ráðleggingum um mataræði og næringarefni frá embætti landlæknis. Við gerðum matseðil fyrir 8 vikna tímabil og er hver dagur og hver vika hugsuð sem næringarleg heild út frá næringarþörf barna, samkvæmt opinberum ráðleggingum. Við leggjum mikla áherslu á að elda allt frá grunni, að ráðlögðum dagskammti vítamína og steinefna sé náð og á fjölbreytnina því mismunandi næringarefni koma úr mismunandi fæðutegundum. Við gáfum stefnuna formlega út í byrjun ársins en höfum notast við matseðlana síðan í september 2013.“
Engin tómatsósa
Eftir að hafa borið saman bækur sínar komust matráðar leikskólanna að því að grjónagrautur og slátur er langvinsælasti rétturinn meðal barnanna en fast á eftir kemur soðin ýsa með kartöflum og smjöri. „Við tókum tómatsósuna alveg út af matseðlinum en næringarfræðingurinn var harður á því að tómatsósa passar ekki inn í heilsuleikskóla. En auðvitað er ekkert mál að búa til tómatsósu frá grunni. Við höfum stundum tómatsmjör með ýsunni, en þá blöndum við alvöru tómötum við smjörið. Smjörið er mikilvægt því börn þurfa fitu en þessi tómatsósa sem er keypt úti í búð er uppfull af sykri. Okkur fannst þetta stórt skref en það er einungis eitt barn af 450 sem hefur gert athugasemd við breytinguna,“ segir Ólöf
Mataruppeldi er mikilvægt Matartíminn í heilsuleikskólunum eru notalegar stundir þar sem reynt er að kenna börnunum að njóta þess að borða. Reynt er að hafa andrúmsloftið sem rólegast og kennararnir borða með börnunum. „Við viljum stuðla að heilbrigðum matarvenjum barnanna til framtíðar, vera góðar fyrirmyndir. Matarvenjur mótast strax í barnæsku og það er mjög mikilvægt að leikskólarnir séu meðvitaðir um það. Það er fólkið sem stendur manni næst sem eru helstu fyrirmyndir okkar en ekki einhverjar stjörnur út í heimi,“ segir Ólöf. Fyrirtækið Skólar ehf. stefna að því að verða leiðandi í þekkingu og aðferðafræði heilsueflandi leikskólastarfs. Ólöf segir marga skóla vera nú þegar að gera vel en þó megi alltaf gera betur. „Allt sem við höfum verið að gera er opið og matseðlarnir standa öllum til boða sem vilja nýta sér þá. Það er bara guðvelkomið og myndi gera okkur hjá Skólum mjög stolt og ánægð.“
Vikumatseðill frá Heilsuleikskólanum:
Gufusoðin ýsa með smjöri kartöflum og rófum, Ofnbakaður lambalifrarréttur með kartöflumús, brúnni sósu og grænmeti, Hrært skyr með rjómablandi, ilmandi brauði, áleggi og grænmeti, Ofnsteiktur þorskur með hýðishrísgrjónum, karrýsósu og hrásalati, Ofnsteiktir kjúklingaleggir með heilhveitipasta og salati.“
Á leikskólanum Heiðarseli í Reykjanesbæ hefur verið lögð sérstök áhersla á læsi og lestur. Það hefur skilað eftirtektarverðum árangri, þar sem almenna reglan er að við útskrift úr leikskólanum geti meirihluti nemenda í skólahóp lesið einfaldan texta. Gylfi Jón Gylfason fræðslustjóri Reykjanesbæjar þakkar þennan árangur markvissri vinnu kennara sem unnin er í góðri samvinnu við fjölskyldur barnanna. Gylfi Jón segir að leikskólar í Reykjanesbæ, Garði og Sandgerði starfi eftir sameiginlegri framtíðarsýn þar sem lögð sé sérstök áhersla á læsi og stærðfræði frá fyrsta degi skólagöngu. Það skili sér í því að nemendur komi nú betur undirbúnir undir grunnskólagöngu en áður, og árangur nemenda á Heiðarseli sé gott dæmi um það..
Heilsuleikskólinn Garðasel á Akranesi stendur fyrir öflugu stjórnendanámskeiði föstudaginn 7. mars n.k. Leiðtogafærni – það er leiðin – er yfirheiti námskeiðsins og er ætlað skólastjórnendum og millistjórnendum þeirra. Fyrirlesari er Ragnheiður Aradóttir, öflugur Dale Cernige stjórnendaþjálfari og vottaður markþjálfi.
Stjórnendur heilsuleikskólanna eru hvattir til að líta yfir auglýsinguna, sem skólarnir hafa fengið senda og skoða hvort hér sé ekki tækifæri til sóknar fyrir þá og skólann þeirra.
Rannsóknir sýna að mataræði og næringarástand barna hefur áhrif á heilsu þeirra, þroska, vöxt og alhliða líðan. Skólar kappkosta því að auka velferð barna með góðri næringu og hefur fyrirtækið sett sér sérstaka næringarstefnu varðandi næringu barna á leikskólum sínum. Stefnan er unnin af næringarfræðingi og lýðheilsufræðingi Skóla í takti við opinberar ráðleggingar um mataræði og næringarefni frá Embætti landlæknis.
Til að tryggja framgöngu stefnunnar hefur næringarfræðingur fyrirtækisins, ásamt matráðum leikskólanna, unnið 8 vikna sameiginlegan matseðil þar sem horft er á næringarsamsetningu hvers dags í heild sinni auk þess sem hver vika uppfyllir öll þau næringarmarkmið sem skólarnir eiga að uppfylla. Þar sem mismunandi næringarefni koma úr mismunandi matvælum er fjölbreytni í fæðuvali í hávegum höfð hjá leikskólum Skóla auk þess sem mikil áhersla er lögð á að elda allan mat frá grunni. Með fjölbreytni að leiðarljósi er passað upp á að ráðlögðum dagskammti (RDS) fyrir hvert og eitt vítamín og steinefni sé náð og stuðlar fjölbreytnin um leið að heilbrigðum matarvenjum barnanna til framtíðar.
Að lokum má geta þess að Skólar voru tilnefndir til Orðsporsins 2014 fyrir þessa vinnu. Það er kynningarnefnd Félags leikskólakennara (FL) og Félags stjórnenda leikskóla (FSL) sem stendur að þessari viðurkenningu sem veitt er í tilefni af Degi leikskólans 6. febrúar ár hvert. Orðsporið er veitt þeim sem hafa unnið að áhugaverðu verkefni í þágu leikskóla og/eða leikskólabarna.
Samtök heilsuleikskóla hafa nú gefið út ritið „Áhersluþættir Heilsustefnunnar“. Ritið verður sent til allra heilsuleikskóla á landinu og verður aðgengilegt hér á vefnum. Markmið þessa rits er að ná fram sameiginlegri sýn á áhersluatriði heilsuleikskóla. Kennarar og foreldrar fara saman yfir áhersluþættina og varpa ljósi á hvernig hægt er að gera umhverfið hvetjandi fyrir börnin til aukinnar færni þeirra og þroska. Starfshóp ritsins skipuðu: Berglind Grétarsdóttir, Oddný Þóra Baldvinsdóttir, Ólöf Kristín Sívertsen og Sigrún Hulda Jónsdóttir.
Úr formála ritsins:
„Á aðalfundi Samtaka heilsuleikskóla í Vogum á Vatnsleysuströnd árið 2010 minntist undirrituð á það í framtíðarsýn sinni að Ungbarnaleikskólinn Ársól í Reykjavík óskaði eftir að verða heilsuleikskóli. Heilsubók barnsins nær hins vegar einungis til barna á aldrinum tveggja til sex ára og því væri þörf á að skipa starfshóp til að semja „Ungbarnaheilsubók“. Strax sýndu nokkrir kennarar áhuga á því að fara í þennan starfshóp og á fyrsta stjórnarfundi nýrrar stjórnar samtakanna var skipað í hópinn.“
Unnur Stefánsdóttir, frumkvöðull Heilsustefnunnar, júní 2011
Dagana 27. jan. – 7. feb. verða heilsuvikur / tannverndarvikur í heilsuleikskólanum Kór í Kópavogi. Börnin munu m.a. fræðast um tennur og tannhirðu og hvað er hollt eða óhollt fyrir þau. Þau verða hvött til að koma einu sinni á þessu tímabili með ávöxt / grænmeti sem þeim finnst gott eða eitthvað framandi í leikskólann. Þessa vikur munu börnin fá að kynnast, fræðast, velta fyrir sér og smakka þá ávexti og grænmeti sem komið verður með. Einnig verður mikil áhersla lögð á hreyfingu, vettvangsferðir, útileiki og fræðslu um hvar og hvernig á að hreyfa sig
